۱- غار‌های كتله‌خور
غار كتله‌خور در فاصله ۱۵۵ كیلومتری جنوب زنجان واقع شده است. در مناطق ترك‌نشین به كوه‌های كم‌ارتفاع كتله می‌گویند. این غار بر روی یكی از این كتله‌ها قرار دارد و خورشید از پشت آن طلوع می‌كند، به همین دلیل به آن كتله خورشید یا كتله‌خور گفته می‌شود.
غار كتله‌خور ۷ طبقه دارد كه شما اجازه دارید از ۳ طبقه آن بازدید كنید. در حال حاضر كتله‌خور به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده‌است. بهترین زمان بازدید از این مكان دیدنی فصل بهار و تابستان است. بازدید از غار حدود ۲ الی ۳ ساعت زمان خواهد برد.
قدمت مشابه غار كتله‌خور زنجان و غار علیصدر همدان موجب شده این فرضیه مطرح شود كه این دو غار به یكدیگر متصل هستند. آهك‌های غار كتله‌خور بسیار خالص‌تر از غار علیصدر هستند و به همین دلیل زیبایی بیشتری دارند.
برای بازدید از این غار‌های شگفت‌انگیز باید از طریق جاده زنجان به قیدار خود را به شهرستان خدابنده برسانید. غار كتله‌خور تنها ۵ كیلومتر از خدابنده فاصله دارد و شما به راحتی می‌توانید با كمك گرفتن از تابلو‌ها یا مردم بومی نشانی غار را پیدا كنید.
۲- كوه‌های رنگارنگ آلاداغ‌لار
یكی از پدیده‌های منحصربه‌فرد ایران تپه‌های آلاداغ‌لار یا كوه‌های رنگی نام دارد كه در مسیر زنجان به ماهنشان قرار گرفته است. كوه بلقیس با ۳۳۰۰ متر ارتفاع، مرتفع‌ترین قله‌ی این منطقه است. پس از پیداشدن آثاری از زندگی مادها این ناحیه «مادنشان» نامیده شد و با گذر زمان به «ماهنشان» تغییر كرد.
رنگ های خاص و رنگین‌كمانی این تپه‌ها به قدری زیبا و حیرت‌آور هستند كه گویی در سیاره‌ای دیگر قدم گذاشته‌اید. درگذشته زنان روستایی هنگام نوروز از این خاك‌ها برای رنگ كردن خانه‌هایشان استفاده می‌كردند و اگر خوش‌شانس باشید هنوز هم می‌توانید این خانه‌ها را پیدا كنید.
كوه‌های رنگی ماهنشان جاذبه‌های گردشگری زیادی را درخود جای داده‌اند؛ رودخانه‌های متعدد، چشمه‌ها، باغ‌ها، دریاچه‌های آب شیرین و دریاچه‌ی پری از زیباترین جاذبه‌های ماهنشان به‌شمار می‌روند. در سفر به زنجان سعی كنید یك روز كامل را به این منطقه اختصاص دهید تا از ثبت عكس‌های زیبا محروم نشوید.
۳- گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه یكی از آثار میراث جهانی ایران است كه در دوره ایلخانیان ساخته شد و از جاهای دیدنی زنجان به شمار می‌آید. این گنبد به دستور سلطان محمد خدابنده ملقب به اُلجایتو احداث گردید تا پیكر امام علی(ع) و امام حسین(ع) را به آنجا منتقل كنند. مخالفت‌های عالمان شیعه و خوابی پریشان، سلطان محمد را از انجام این كار پشیمان كرد و سرنوشت باعث شد این مكان دیدنی به مدفن خودش تبدیل شود.
در زیر بنای گنبد سلطانیه دالان‌هایی زیرزمینی وجود دارد كه بسیاری معتقدند برای برگذاری آیین‌های دینی ساخته شده‌اند. گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد تاریخی ایران و بزرگترین گنبد خشتی جهان به‌شمار می‌رود. از حیث ارتفاع نیز این گنبد سومین گنبد جهان بعد از گنبد كلیسای سانتا ماریا دل فیوره و گنبد مسجد ایاصوفیه است.
گنبد سلطانیه در گذشته به عنوان ساعت آفتابی نیز مورد استفاده قرار می گرفت. بر روی دیوار‌های این بنا، آیات قرآن و كلمات الله، محمد و علی به چشم می‌خورند. شاید از خود بپرسید این سازه چطور پس از ۷۰۰ سال سالم باقی‌مانده است؛ گنبد سلطانیه از دو لایه ساخته شده است و همین دلیل باعث شده‌است گذر سالیان دراز تاثیری در سلامت سازه نداشته باشد.
برای بازدید از گنبد سلطانیه باید ۴۳ كیلومتر از شهر زنجان دور شوید و به سمت شهر سلطانیه حركت كنید. گنبد آبی‌رنگ و بزرگ این مكان دیدنی از دور توجه شما را به خود جلب خواهد كرد.
۴- موزه مردم‌شناسی زنجان (رختشویخانه)
اگر به معماری دوره قاجار علاقه دارید بنای تاریخی رختشویخانه در محله معروف باباجمال در مركز شهر زنجان انتخاب مناسبی برای گشت‌وگذار شما در زنجان است. هدف از ساخت رختشویخانه تأمین امنیت و آسایش زنان در مكانی سرپوشیده بود اما امروزه این مكان مهم‌ترین موزه استان زنجان است كه انواع لباس‌های محلی، زیورآلات، و وسایل قدیمی را به نمایش گذاشته است.
موزه‌ی رختشویخانه با طراحی زیبا تركیبی بی‌نقص از نورگیر‌ها، ستون‌ها، قوس‌ها و حوضچه‌ها است. بلیت بازدید از این مكان دیدنی تنها ۴۰۰۰ تومان است و شما با گذراندن یك ساعت می‌توانید تمام بخش‌های آن را تماشا كنید. بنای رختشویخانه یكی از جاهای دیدنی زنجان است كه سرپوشیده بودن آن فضایی مناسب برای روزهای سرد و بارانی و روزهای گرم تابستان فراهم كرده است.
۵- قلعه بهستان
قلعه بهستان یا دژ كهن در شهرستان ماهنشان كنار رود قزل اوزن ساخته شده است. این دژ باستانی كه از زمان مادها به جای مانده، یكی از ۲۰ قلعه تاریخی این منطقه بشمار می‌رود و ظاهر بسیار عجیبی دارد. مردم زنجان از این مكان دیدنی با عنوان قلعه دیو یاد می‌كنند زیرا آنها اعتقاد دارند كه در گذشته دیو‌ها روی تخته‌سنگ‌های مسطح بالای ستون‌های قلعه استراحت می‌كردند.
جنس قلعه بهستان از خاك سفت است و ظاهری شبیه به یك دسته قارچ دارد. طبقات فوقانی این دژ برای دفاع و طبقات تحتانی برای نگهداری آذوقه مورد استفاده قرار می‌گرفت. قلعه بهستان با اتاق‌های بزرگ و كوچك، بقایای چند حوض، پله‌ها و دالان‌ها، سیستم لوله‌كشی منحصربه‌فرد و ظاهر عجیبش از جذابترین جاهای دیدنی زنجان است.
۶- بازار زنجان
بازار سنتی زنجان حدود ۷۰ سال پیش احداث شد و از آن زمان به بعد چندین مسجد، گرمابه، و راسته به آن اضافه شده است. معماری دوران قاجار به خوبی در حجره‌ها، سوق‌ها، كاروانسرا‌ها و سراهای این بازار دیده می‌شود. این بازار چندین ورودی دارد و شما می‌توانید از طریق خیابان اصغریه، خیابان سعدی جنوبی، خیابان فردوسی و خیابان امام وارد آن شوید.
بازار زنجان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران است و از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن پیدا می‌شود. این بازار ۸ راسته و ۱۰۰۰ حجره دارد، بنابراین شما با هر سلیقه‌ای می‌توانید از محصولات ارائه شده در بازار خرید كنید. حتی اگر قصد خریدكردن ندارید، گشت‌وگذار در این بازار سنتی حال و هوایی وصف‌نشدنی به شما خواهد داد.
بازار قیصریه یكی از پررونق‌ترین بخش‌های بازار زنجان است كه اجناس لوكس و گرانبها در آنجا به فروش می‌رسد. گرمابه‌ی «حاج داداش» یكی از بنا‌های تاریخی بازار زنجان است كه امروزه با تغییر كاربری به سفره‌خانه‌ای دلنشین تبدیل شده است تا اگر هنگام پیاده‌روی خسته شدید در كنار استراحت و صرف غذا و چای، از آرامش و معماری بی‌نظیر آن نیز لذت ببرید.
۷- مسجد حسینیه‌ی اعظم زنجان
مسجد حسینیه اعظم زنجان یكی معروف‌ترین جاهای دیدنی زنجان است كه بعد از قربانگاه منا، دومین قربانگاه جهان اسلام محسوب می‌شود. عمده شهرت حسینیه اعظم زنجان به دلیل مراسم عزاداری روز هشتم محرم، برای حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) است. شور حسینی این دسته‌ی عزاداری هرساله مسلمانان زیادی را از اقصی نقاط ایران و جهان به شهر زنجان می‌كشاند.
با توجه به اسناد موجود در حسینیه، این مسجد قدمتی صد ساله دارد و توسط حاج میرزا محمد نقی و حاج میرزا بابایی وقف شده است. ساخت مسجد به دوره‌ی صفویه بازمی‌گردد و از دستاورد‌های ورود مذهب شیعه به این سلسله است. حسینیه اعظم ۱۲ هزار متر‌مربع مساحت دارد و شامل چند شبستان، كتابخانه، صندوق قرض‌الحسنه و… می‌شود.
برای رفتن به مسجد حسینیه اعظم زنجان باید به جنوب شهر زنجان رفته و از خیابان فردوسی به مسجد برسید. مردم زیادی در ماه محرم به زنجان سفر می‌كنند تا در میان سیل جمعیت پرشور هواداران حسینی قلب خود را آكنده از عشق به امام حسین (ع) كنند.
۸- معبد داش‌كسن
معبد داش‌كسن كه به معبد اژدها نیز شهرت دارد، بنایی صخره‌ای در حاشیه روستای ویر است. این روستا در فاصله ۱۵ كیلومتری شهر سلطانیه در دل كوه‌ها واقع شده است. قدمت معبد اژدها به دوره‌ی ایلخانیان بازمی‌گردد. این معبد دو نقش برجسته‌ی اژدها و چند محراب اسلامی را در خود جای داده است.
معبد داش‌كسن یكی از دیدنی های زنجان است كه از فرهنگ مغولستان و چین در دوره‌ی ایلخانان تأثیر گرفته است. نقش‌های اژدها با ۵ متر طول و ۱.۵ متر ارتفاع درون یك حفاظ شیشه‌ای قرار دارند. الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده، دستور ساخت این معبد را داده، اما با مسلمان شدن ایلخانان ساخت بنا متوقف شده است.
راه دسترسی به معبد اژدها سال ۱۳۹۸ آسفالت شده است و حالا شما با خیال راحت می‌توانید از این مكان دیدنی بازدید كنید. اگر عاشق معماری دوران باستان هستید، حتما در سفر به زنجان از دیدن معبد داش‌كسن غافل نشوید.
۹- مجموعه تفریحی ائل داغی
گذراندن اوقات خوش در زندگی، و به ویژه در سفر، چیزی است كه همه آرزویش را دارند. مجموعه تفریحی ائل داغی یكی از پرطرفدارترین تفرجگاه‌های شمال زنجان است كه در دامنه كوه گاوازنگ قرار دارد. قرارگیری این مجموعه در فاصله ۳ كیلومتری مركز شهر آن را به مكانی مناسب برای گذراندن اوقات خوش مردم شهر و مسافران تبدیل كرده است.
هنگام سفر به زنجان و بازدید از این مجموعه تماشایی، دیدن اهالی منطقه كه در مسیر ائل داغی مشغول پختن بلال و سیب‌زمینی و بال كبابی هستند هر انسانی را به وجد می‌آورد. همانطور كه گفتیم خوراكی‌های خوشمزه زیادی انتظار شما را می‌كشند اما توصیه ما به شما این است كه از لذت خوردن چای آتیشی و دوغ محلی غافل نشوید.
دوچرخه‌سواری، رفتن به سینما ۵ بعدی، تماشای تئاتر، قایق‌رانی، ماهی‌گیری در آب سد، و سورتمه‌سواری در فصول سرما، تنها چند نمونه از كارهایی تفریحی گردشگران این منطقه است. اگر اهل تفریحات هیجانی هستید حتما پرواز با پاراگلایدر را تجربه كنید.
ائل داغی همواره میزبان همایش‌ها و جشنواره‌هایی نظیر همایش پیاده‌روی خانوادگی و جشنواره آش و صنایع دستی است، پس اگر خواستید می‌توانید در این همایش‌ها نیز شركت كنید. نكته‌ای كه باید به آن توجه داشته باشید، ترافیك این منطقه در روزهای تعطیل است. بنابراین هنگام سفر به زنجان برای بازدید از مجموعه تفریحی ائل داغی زمانبندی درستی داشته باشید.
۱۰- مسجد جامع از جاهای دیدنی زنجان
مساجد از جمله جاهای دیدنی هستند كه معماری بی‌نظیرشان چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌كند. مسجد جامع زنجان كه به مسجد سید معروف است، اثری هنری و البته مذهبی است كه در دوره قاجاریه بنا نهاده شده است. مسجد جامع زنجان یكی از بزرگترین و زیباترین مدارس دینی ایران است و به همین دلیل در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اولین چیزی كه پس از ورود به مسجد توجه شما را جلب خواهد كرد ایوانهای چهارگانه‌ای است كه در چهار ضلع مسجد به شكل قرینه قرار گرفته‌اند. صحن بزرگ مسجد به همراه حجره‌ها و شبستان‌ها زیبایی خاصی به مسجد بخشیده است. اگرچه این مسجد مورد مرمت قرار گرفته است اما كاشی‌كاری‌های رواق جنوبی هنوز اصالت خود را حفظ كرده‌اند.
قرارگیری مسجد جامع در بافت قدیمی شهر زنجان بازدید از آن را آسان كرده است. چند جاذبه گردشگری دیگر نیز در اطراف این مسجد واقع شده است و شما می‌توانید به راحتی یك روز خود را برای بازدید از مكانهای دیدنی این منطقه اختصاص دهید.
